تحولات اجتماعی بعد از انقلاب ۱۳۵۷ - سحر شهیار

 تحولات اجتماعی بعد از انقلاب ۱۳۵۷ 

۲۲بهمن یادآور پیروزی انقلابی است که برای آزادی و برابری اجتماعی به وقوع پیوست. اکنون بعد از چهل سال که از عمر این انقلاب می گذرد، نه تنها آزادی و عدالت اجتماعی در کشور برقرار نشده است بلکه میراث شوم بی عدالتی، شکنجه، زندان و اعدام را هم بدوش کشید! امروز تنها چیزی که از انقلاب بر سفره های خالی مردم نشسته است، فقر و شکاف طبقاتی و فساد نهادینه شده بر دستگاه اداری کشور است!
اما آیا با تمام این اوصاف می توان گفت که آرمانهای انقلاب ۱۳۵۷ با شکست روبرو شده است؟! شنیدن نجواهایی از گوشه و کنار مبنی بر انقلاب شکست خورده ۵۷ ما را براین میدارد که تعمقانه به این موضوع بیاندیشیم که آیا در طول این چهل سال با بوجود آمدن تمام جنبش های اجتماعی بعد از پایان جنگ ایران و عراق از جمله قیام دانشجویی در سال ۱۳۷۸ یا حتی خیزش مردم در لوای جنبش سبز در سال ۱۳۸۸ و یا قیام اخیر دیماه آرمان های انقلاب با شکست مواجه شده؟!
اگر به علل و بوجود آمدن این جنبش های اجتماعی خوب بیاندیشیم خواهیم دید که در جنبش دانشجویی سال ۱۳۷۸ بعد از به روی کار آمدن دولت خاتمی، فضای سیاسی کمی بازتری بوجود امد تا انجمن های دانشجویی و نهادهای غیر دولتی بتوانند فعالیت اجتماعی و فرهنگی بیشتری در چهارچوب مقرارات و آیین نامه های مصوب مجلس شورای اسلامی و قانون اساسی ولایت فقیه داشته باشند و البته نه کمی بیشتر! اما از آنجاکه جامعه رشد و پویایی خود را همواره در جهت نوسازی اندیشه دارد، از این فضای باز شده استفاده شد و پدید آمدن روزنامه های متفاوت با ۳روزنامه کلیشه ای دولتی کیهان، اطلاعات و جمهوری اسلامی میتوان از نتایج آن دانست. جنبش دانشجویی ۷۸ در پی تعطیلی چند روزنامه موسوم به خط فکری اصلاح طلبی باعث شد که دانشجویان را به خیابان کشانده و از آنچه دولت خاتمی در گرفتن نزدیک به  پنجاه میلیون رأی که بعد از انقلاب و کشتار فعالین سیاسی در ۱۳۶۷ امری غیر منتظره می رسید، بازخواست کند!
مطالبه حق برای آنچه که ساخته بودند و امید داشتند. سرکوب جنبش دانشجویی ۱۳۷۸ که با اعمال مستقیم محمد خاتمی رئیس جمهور وقت صورت گرفت شعله های امید را در دل نسل روشنفکر و سیاسی کشور کمی کمرنگ کرد.
جنبش ۸۸ در زمانی بوقوع پیوست که ایران از وجه خارجی درزمان محمود احمدی نژاد بسیار سرو صدا کرده بود! محمود احمدی نژاد یک رئیس جمهور پوپولیست و کسی که هولوکاست را دروغ خواند! تفکرات ضد آمریکایی و صحبت های جنجالیش و مسئله ایران اتمی و شعار «انرژی هسته ای حق مسلم ماست»، خیل عظیمی از شهروندان ایران را در سراسر ایران و جهان دچار زحمت و مشقت فراوان کرد و طبیعتا کماکان صداهایی هم همسو با او در تکفیر دنیایی امپریالیستی بودند. رفته رفته با فروکش کردن شعارها و نمایان شدن وجه دیگر این ادعاهای پوپولیستی که همراه با تحریم های سنگین سازمان ملل با هماهنگی آمریکا و کشورهای هم پیمان آن آغاز شد و مشکلات معیشتی و تورم های ناشی از این تحریم ها باعث شد که در دور دوم ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد با چالش های فراوانی مواجه شود در جبهه دیگر موسوی که از چهره های شناخته شده دولتی نظام جمهوری اسلامی بود به کاندیداتوری از طیف از اصلاح طلبان به میدان آمد که وقایع ۸۸ و نتایج آن بر هیچکس پوشیده نیست.
امروز هرچند مردم امیدی به کارآمدی طیف اصلاح طلب ندارند، اما حصر خانگی میرحسین موسوی و مهدی کروبی باعث شد تا حدودی جنبش سبز تبرئه شود و هنوز دید مثبت تری از سوی نسل روشنفکر و دانشگاهی ایران به این جنبش وجود دارد به علت عدم همکاری رهبران این جنبش با دولت و سیستم حاکم هرچند که این رهبران خودشان در سالهای سرکوب و خفقان در دستگاهای دولتی مشغول به خدمت بوده اند!
اما جنبش دیماه ۹۶ را باید نقطه عطف جنبش های اجتماعی بعد انقلاب ۱۳۵۷ دانست. جنبشی مستقل متکی بر خواسته های مستقیم مردم و بازتاب نارضایتی آنها از مشکلات اقتصادی و اختلاف طبقاتی حاکم برجامعه و فساد سیستم حکومتی و قضایی کشور اینحاست که این جنبش می تواند سر آغاز جنبش های اجتماعی با شعار برابری طبقاتی باشد و همانگونه که مشاهده شد در تمام طول سال گذشته ما شاهد اعتراضات و اعتصابات متعدد در سراسر کشور بودیم، اعتصابات معلمین، بازنشستگان و کارگران.

 با دستگیری رهبران این اعتصابات، مردم بیش از پیش به حمایت از این اعتصابات روی آوردند. تمامی اعتصابات مبتنی بر اراده مردم برای رسیدن به عدالت اجتماعی و آزادیست. زیر سوال بردن سیستم قضایی و دولتی کشور برای دستگیری فعالین مدنی که شعار سیاسی هم نمی دادند، ضعف و ناتوانی سیستم حاکم را در جوابگویی به نیازهای بر حق مردم را بیش از پیش نمایان کرد.
اکنون مردم امیدهای خود را از اصلاح شدن این سیستم از درون را از دست داده اند، چون به وقوع پیوستن اصلاحات در سیستم حکومتی ایران در صورتی به وقوع خواهد پیوست که ایران به مذاکره مستقیم با آمریکا تن در دهد و این خود امری پیچیده و محال به نظر میرسد، البته این امری بدیهی است که در دنیای سیاسیت هیچ چیز قابل پیش بینی نیست، در غیر اینصورت جامعه به سوی تحولات عظیم تری پیش خواهد رفت، مبارزه برای عدالت اجتماعی و آزادی دو مبدا شروع این تحولات عظیم تر هستند اینجاست که به این مهم میرسیم که آرمان های انقلاب ۱۳۵۷ زنده است و طبیعتا با زمان خود را رشد و نمو داده و در غالبی جدیدتر و زنده تر نمایان میشود.

سحر شهیار - کنشگران آزاد ایران-استکهلم
بهمن ۱۳۹۷